Τη συνέντευξη πήρε ο Χρήστος Κορολής, εθελοντής εκπαιδευτικός στο Αλληλέγγυο Σχολείο Μεσοποταμίας
Η πρόσβαση στην εκπαίδευση αποτελεί ένα θεμελιώδες δικαίωμα για όλες και όλους, δεν είναι όμως αυτονόητη. Η περίοδος της καραντίνας δυσκόλεψε ακόμη περισσότερο τους κρατούμενους, οι οποίοι βίωσαν διπλό εγκλεισμό. Τα κάγκελα σε ένα παράθυρο δεν μπορούν να εμποδίσουν την δίψα και τη λαχτάρα για τη γνώση. Ο Πέτρος Δαμιανός, διευθυντής του Σχολείου του Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα μιλάει για την σημασία ύπαρξής του και το όραμά του.
Τη συνέντευξη πήρε ο Χρήστος Κορολής, εκπαιδευτικός στο Αλληλέγγυο Σχολείο Μεσοποταμίας
Ερ.: Πότε νιώσατε την ανάγκη να προσφέρετε στον χώρο της εκπαίδευσης στις φυλακές;
Από φοιτητής έλεγα πως κάποια στιγμή θα κάνω κάτι που θα μου αρέσει πραγματικά. Το 1994, δούλευα ως μαθηματικός, μια συνάδελφος μου μίλησε για την επίσκεψή της σε μαθητές στο τμήμα των γυναικείων φυλακών. Είχαν πάρει κάποια πράγματα για τα παιδιά αυτά, και μου περιέγραψε την εικόνα των απλωμένων χεριών τους στο διάδρομο. Απλωμένων όχι για τα πράγματα, αλλά για ένα άγγιγμα, έναν χαιρετισμό. Τότε σκέφτηκα ότι ήθελα να κάνω κάτι με τα παιδιά των φυλακών. Ξεκίνησα από το Ίδρυμα Αγωγής Θηλέων, ένα παλιό αναμορφωτήριο, που είχε κορίτσια 14-18 ετών. Απευθύνθηκα σε συναδέλφους μου εκπαιδευτικούς και ιδιοκτήτες φροντιστηρίων και σύντομα δημιουργήθηκε ένας ικανός αριθμός εθελοντών και ένα καλά οργανωμένο δίκτυο από εκπαιδευτικούς που αφιέρωναν το χρόνο τους στην εκπαίδευση αυτών των παιδιών.
Στη συνέχεια, υπήρξε η σκέψη να βοηθήσω ένα παιδί στις φυλακές Κορυδαλλού, που ήθελε να δώσει πανελλήνιες. Ήταν το πρώτο παιδί στις φυλακές που θα επιχειρούσαμε κάτι τέτοιο. Κάπως έτσι άρχισε η σχέση μου με τις φυλακές. Όταν του μίλησα, του είπα “εσύ θα είσαι ο πρώτος και θα γίνεις ο φάρος για τους υπόλοιπους”.
Ήταν το πρώτο παιδί της ομάδας μας που σπούδασε με άδεια από το Συμβούλιο των φυλακών.
Ερ.: Πώς προέκυψε το Σχολείο των Φυλακών Αυλώνα;
Την επόμενη χρονιά η φυλακή ανηλίκων μεταφέρθηκε από τον Κορυδαλλό στον Αυλώνα. Τότε 11 παιδιά δήλωσαν ότι ήθελαν να πάνε σχολείο. Με απόφαση του υπουργείου ενεγράφησαν στο διπλανό δημόσιο γυμνάσιο ως κατ’ οίκον διδαχθέντες.
Όταν οι μαθητές έφτασαν τους 23 κάτι έπρεπε να γίνει. Το 2000 ιδρύθηκε παράρτημα του δημόσιου αυτού σχολείου μέσα στις φυλακές. Ανέλαβα τη διεύθυνση του, καθώς από την προκήρυξη που κοινοποιήθηκε σε όλη την Αττική, δεν έδειξε ενδιαφέρον κανείς. Ανέλαβα με δύο όρους: πρώτον, οι εκπαιδευτικοί που θα τοποθετούνταν στο σχολείο να είναι πλήρους απασχόλησης, και δεύτερον να έρθουν μόνο εφόσον το επιθυμούν πραγματικά.
Ερ.: Δεν θα έπρεπε η πολιτεία να μεριμνά για την ανεμπόδιστη πρόσβαση στην εκπαίδευση για κάθε παιδί και νέο άτομο;
Το μεγάλο μου όραμα, ήταν να δημιουργηθεί ένα σχολείο εννιάχρονης εκπαίδευσης. Κι αλήθεια, πώς μπορούμε να λέμε ότι έχουμε συνταγματικά κατοχυρωμένη εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, και για τα παιδιά των φυλακών να μην προβλέπεται να φοιτούν στο γυμνάσιο; Και ήταν αυτή η πίεση που ασκήθηκε και οδήγησε στη σύσταση του σχολείου. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, το μόνο δικαίωμα που καταλύεται για τα φυλακισμένα άτομα είναι αυτό της προσωπικής ελευθερίας, όχι της εκπαίδευσης.
Ερ.: Τι σημαίνει για ένα φυλακισμένο νέο άτομο η εισαγωγή του στο πανεπιστήμιο;
Η εισαγωγή ενός φυλακισμένου παιδιού στο Πανεπιστήμιο είναι άθλος. Είναι φοβερά δύσκολο να τακτοποιήσεις τις σκέψεις σου και να συγκεντρωθείς όταν το ισχυρότερο κίνητρο για να περάσεις στο πανεπιστήμιο, είναι να βγεις με άδεια κι όχι το να αλλάξει συνολικά η ζωή σου. Με τα φετινά δύο παιδιά που τα κατάφεραν στις πανελλήνιες είναι πλέον συνολικά 35 τα άτομα που έχουν μπει στο πανεπιστήμιο. Μπορώ να αφηγηθώ πολλές συγκλονιστικές ιστορίες, όπως εκείνη του φοιτητή μας από τα Γιάννενα που μόλις γύρισε στη φυλακή μετά την εγγραφή του στη σχολή, μου εκμυστηρεύτηκε ότι ήταν η πρώτη φορά που η μητέρα του τον «είδε με άλλο μάτι»…
Ειδικά στην περίοδο της πανδημίας και της καραντίνας, το σχολείο αναδείχθηκε και πάλι σε έναν χώρο αλληλεγγύης που δεν αφήνει κανένα άτομο να του λείψει κάτι, υποβοηθώντας και συμπληρώνοντας έτσι το έργο των υποστελεχωμένων υπηρεσιών των φυλακών.
Ερ.: Τι κατακτήθηκε μέσα από τον αγώνα σας μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια;
Το 2018, μετά από δυόμιση χρόνια συζητήσεων και διαβουλεύσεων, δημιουργήθηκε επιτέλους το νομοθετικό πλαίσιο που όριζε την ίδρυση σχολείων όλων των βαθμίδων σε όλες τις φυλακές. Ταυτόχρονα, ορίστηκε η τοποθέτηση σε κάθε σχολείο, ενός συμβούλου – συντονιστή εκπαίδευσης που εκτελεί χρέη διευθυντή για όλες τις βαθμίδες. Μέχρι το καλοκαίρι του 2019 τοποθετήθηκαν μόνο 7 από τις 33 θέσεις συντονιστών, αλλά με την προκήρυξη των εκλογών του 2019 οι διαδικασίες πάγωσαν για την τοποθέτηση των υπόλοιπων 26. Έκτοτε δεν έχει γίνει καμία ενέργεια συνέχισης του έργου ίδρυσης και στελέχωσης σχολείων σε όλα τα καταστήματα κράτησης.
Σε προσωπικό επίπεδο θα μπορούσα να πω πως είμαι ένας από τους τυχερούς που είδε το όραμα της δημιουργίας αυτόνομου σχολείου μέσα σε κατάστημα κράτησης να υλοποιείται. Παρ’ όλα αυτά, είναι πολλά ακόμα που πρέπει να γίνουν. Το συνολικό ποσοστό των κρατουμένων σε όλη την Ελλάδα που εμπλέκεται στην εκπαίδευση είναι μόλις 10-12%. Δεν μπορούν να γίνουν δεκτές όλες οι αιτήσεις, αφενός λόγω του ότι δεν υπάρχουν σχολεία παντού και αφετέρου, λόγω αδυναμίας των υπαρχόντων σχολείων να απορροφήσουν όλα τα παιδιά. Με ποια προτεραιότητα και με ποια κριτήρια θα κάνεις δεκτή ή θα απορρίψεις μια αίτηση ενός φυλακισμένου ατόμου να πάει στο σχολείο; Στον Αυλώνα δεν απέτρεψα κανέναν από το να κάνει αίτηση. Και αυτός ήταν ο λόγος που άσκησα πίεση για να μεγαλώσει το σχολείο μας, για να μπορεί να χωράει όλα τα παιδιά. Και είναι αυτό που ζητάω και πρέπει να γίνει σε κάθε φυλακή.
