των Νίκου Αγαπάκη και Νατάσας Μελά – Ανοιχτό Σχολείο Μεταναστών Πειραιά
‘Ενα συρμάτινο πλέγμα ορθώνεται στο ύψος των ματιών μας. Εγώ προσπαθώ να αναπνεύσω κι αυτός να μην ντρέπεται. Από μαθητής, κρατούμενος. Αντί για μάθημα, επισκεπτήριο. Το ρήμα «εγώ είμαι» ψεύδεται για το καλό και των δυο μας. Είμαι καλά…
Άπειρες φορές έχουμε κληθεί από τη Γραμματεία του σχολείου προκειμένου να ενημερωθούμε για την αδικαιολόγητη απουσία κάποιου μαθητή. Διοικητική κράτηση λόγω έλλειψης νομιμοποιητικών εγγράφων. Τα κρατητήρια των Αστυνομικών Τμημάτων ασφυκτιούν. Η παραμονή σε αυτά, πολύ συχνά, δεν ξεπερνά απλώς το χρονικό πλαίσιο που προβλέπει ο νόμος (μερικά εικοσιτετράωρα), αλλά μπορεί να διαρκέσει πολλούς μήνες! Χωρίς καμία πρόσβαση στις Υπηρεσίες Ασύλου, χωρίς διαμεσολάβηση διερμηνέα, χωρίς καν το δικαίωμα προαυλισμού. Κάτω από ποιες συνθήκες θεωρείται μια κράτηση αυθαίρετη ή παράνομη ;
Η Ελλάδα από το 2001 έως σήμερα συνεχίζει να είναι αποδέκτης προσφυγών για παραβίαση, κατ’ εξακολούθηση, των Άρθρων 2 και 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα που προβλέπουν ρητά το δικαίωμα στη ζωή και την απαγόρευση απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης, με κορύφωση την καταδίκη, το 2011, από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (υπόθεση M.S.S). Σύµφωνα µε το δίκαιο της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο, κατά τη στέρηση της ελευθερίας ή του περιορισµού της ελεύθερης κυκλοφορίας πρέπει να παρέχονται εγγυήσεις προστασίας των δικαιωµάτων του ανθρώπου. Οι συνθήκες κράτησης πρέπει να σέβονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και να µην θέτουν ποτέ σε κίνδυνο την υγεία των ατόµων. Αντ’ αυτού, άνθρωποι κρατούνται και συγχρωτίζονται κάτω από άθλιες συνθήκες, χωρίς να τηρείται κανένα μέτρο πρόληψης κατά του Covid-19, χωρίς ζεστό νερό, κλινοσκεπάσματα και στρώματα, είδη προσωπικής υγιεινής και φάρμακα. Κάτι που θα μπορούσε εύκολα να αποφευχθεί με τη δήλωση παρουσίας του μετανάστη, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής του. Αλλά καθώς φαίνεται οι ζωές των κρατουμένων δεν συμπεριλαμβάνονται στις προβλέψεις του κανονισμού περί της Δημόσιας Υγείας.
Παρά την πρόταση νόμου για την αντιμετώπιση περιπτώσεων έκτακτης ανάγκης που κατέθεσε η Ένωση Ελλήνων Ποινικολόγων, εν μέσω της πρώτης καραντίνας, τις ανακοινώσεις της Ομοσπονδίας Σωφρονιστικών Υπαλλήλων, του Δικηγορικού Συλλόγου της Αθήνας και τις διεθνείς εκκλήσεις της Ύπατης Αρμοστείας για την αποσυμφόρηση των φυλακών και των κέντρων κράτησης, όπου οι συνθήκες διαβίωσης «όχι μόνο επιτείνουν τη δεινή κατάσταση αυτών των ανθρώπων αλλά υπονομεύουν και κάθε προσπάθεια περιορισμού εξάπλωσης του ιού» , τα αρμόδια Υπουργεία συνεχίζουν να επιδεικνύουν εγκληματική αδιαφορία.
Η απελευθέρωση των μεταναστών και προσφύγων από τα αστυνομικά τμήματα και τα προαναχωρησιακά κέντρα, λόγω των συνθηκών εγκλεισμού και του υπερπληθυσμού ανά τετραγωνικό μέτρο, η αναγνώρισή τους ως ευάλωτη κοινωνική ομάδα, η υγειονομική κάλυψή τους και η εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης σε χώρους εκτός στρατοπέδων, είναι χρέος και ευθύνη της Πολιτείας, ενός κράτους που οφείλει να προωθεί τα ανθρώπινα δικαιώματα στην πράξη.
Τον Μάρτιο του 2020 η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να αναστείλει την υποβολή αιτήσεων χορήγησης ασύλου. Παρά το γεγονός ότι η απόφαση αυτή παραβιάζει τη Σύμβαση της Γενεύης, η Ελλάδα δέχεται από την Ε.Ε ένα δώρο 700.000.000 ευρώ για τα έξοδα φύλαξης των εγκλωβισμένων ανθρώπων.
«Δυσκολεύομαι να θυμηθώ άλλη περίπτωση που ένα κράτος να αποσπά τόσο αμέριστη και ρητή ευρωπαϊκή αλληλεγγύη ως επιβράβευση για την παραβίαση του ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου», σχολιάζει ο Δημήτρης Χριστόπουλος*, στο βιβλίο του «Αν το προσφυγικό ήταν πρόβλημα, θα είχε λύση».
*Πολιτειολογος, Πρώην πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Δημοσιεύθηκε στο ένθετο «Θρανία της Αλληλεγγύης», Απρίλιος 2021, Εφημερίδα των Συντακτών
