Σπύρος Πάγκαλος, Χημικός – καθηγητής μέσης εκπαίδευσης, εθελοντής του Αλληλέγγυου Σχολείου Μεσοποταμίας
Μέχρι σήμερα, το χαλαρό πλαίσιο λειτουργίας του σχολείου επέτρεπε τη δημοκρατική του οργάνωση με κυρίαρχο ρόλο του συλλόγου διδασκόντων/ουσών, προέβλεπε διαδικασίες και λόγο στις μαθητικές κοινότητες και τους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων και άνοιγμα του σχολείου στην κοινότητα. Πολλά σχολεία εκμεταλλεύτηκαν αυτή τη δυνατότητα και πέτυχαν σε μεγάλο βαθμό την δημοκρατική λειτουργία. Φυσικά δεν νοείται δημοκρατικό σχολείο χωρίς κανόνες, συμφωνημένους και εφαρμοζόμενους σε όλους.
Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα κάθε άλλο βοηθά στην ανάπτυξη της δημοκρατίας στο σχολείο. Η απαξίωση της πολιτικής και του ορθού λόγου, η κοινωνική απελπισία, η οπαδοποίηση, η αισθητική των reality και των ΜΜΕ γενικότερα καθόλου δεν βοηθούν στην ανάπτυξη δημοκρατικής συνείδησης. Το πρόβλημα επιτείνεται από την κάθετη επιβολή αποφάσεων από τα πάνω και σε παιδαγωγικό και σε λειτουργικό επίπεδο. Ο αμφίδρομος διάλογος έχει από καιρό εκλείψει και έτσι φτάνουμε στο ακρότατο σημείο η πορεία της εκπαίδευσης στην Ελλάδα να εξαρτάται αποκλειστικά από τις αποφάσεις και τις θέσεις του/της εκάστοτε υπουργού και των συμβούλων του/της. Τα πράγματα δυσκολεύουν πολύ περισσότερο με την αλλαγή του πλαισίου λειτουργίας που προτείνει η τωρινή κυβέρνηση με την αύξηση των εξουσιών του διευθυντή, την υποβάθμιση του ρόλου του συλλόγου διδασκόντων και την επιβολή επιθεωρητικού τύπου αξιολόγησης των εκπαιδευτικών.
Είναι σαφής η ανάγκη το σχολείο να είναι παραγωγικό. Μέσα σε αυτό ο μαθητής και η μαθήτρια να κατακτούν τα στοιχειώδη∙ γραφή και ανάγνωση σε πρώτο επίπεδο και τελικά το σημαντικότερο, όσο προχωράνε στις τάξεις, την ικανότητα να διαχειρίζονται πληροφορίες και να παίρνουν αποφάσεις. Σαφώς το σχολείο αναπαράγει το μοντέλο της κοινωνίας το οποίο υπηρετεί αλλά η κατάκτηση του παραπάνω τελικού στόχου αποτελεί βασικό εργαλείο για να επιδιώξει κάποιος ή κάποια να αλλάξει το μοντέλο αν θεωρεί ότι αυτό τον αδικεί. Η εκπαιδευτική διαδικασία για να είναι παραγωγική είναι αναγκαίο να αξιολογείται. Το σχολείο πρέπει να βάζει στόχους, να εφαρμόζει πολιτικές επίτευξή τους και να αξιολογεί τα αποτελέσματα εφαρμογής των επιλογών του. Μια υγιής αυτοαξιολόγηση θα πρόσφερε πολλά στο σχολείο.
Τι όμως προτείνεται (από τα πάνω φυσικά) ως «αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας» από το υπουργείο; Ένα στεγνό γραφειοκρατικό έκτρωμα, επιλεκτικό, κλειστό, προϊόν αδιαφανών διαδικασιών και σίγουρα αντιπαραγωγικό. Ένα μοντέλο αξιολόγησης που θεοποιεί τους δείκτες που είναι αυθαίρετα επιλεγμένοι και αυθαίρετα γενικευμένοι, για όλες τις βαθμίδες (από νηπιαγωγείο έως ΓΕΛ και ΕΠΑΛ ανεξάρτητα από τον κοινωνικό περίγυρό τους). Υποχρεώνει τα σχολεία να κυνηγάνε τους δείκτες και η ουσία, που είναι η κοινωνικοποίηση των μαθητών-μαθητριών και το μάθημα στην τάξη, να μένει πίσω. Αφαιρείται δυναμική από την ουσία να διοχετευτεί στους τύπους.
Τελικά, το δημόσιο σχολείο δέχεται επίθεση. Με βάση ποιες αρχές πρέπει να απαντήσουμε σε αυτή την επίθεση πρώτα από όλα εμείς οι καθηγητές και καθηγήτριες του δημόσιου σχολείου και οι συνδικαλιστές μας; Μα με βαθιά δημοκρατική συντονισμένη δράση. Μια τέτοια δράση που προϋποθέτει, καταρχάς συγκρότηση αντιπροτάσεων για την βελτίωση της λειτουργίας του σχολείου. Το διαρκές «όχι» σε οποιαδήποτε αλλαγή εμφανίζει το κίνημα να επιδιώκει την συντήρηση των συνθηκών που είχαν δημιουργηθεί μετά την κατάργηση του επιθεωρητισμού 40 χρόνια πριν. Αρνητικό αποτέλεσμα φέρνει και η στεγνή συνθηματολογία. Για παράδειγμα επιλογή κεντρικού συνθήματος αυτή την εποχή «Οχι στην αξιολόγηση» (από άτομα που αξιολογούν καθημερινά τους μαθητές-μαθήτριές τους) είναι αντιεκπαιδευτικό, ευάλωτο και με μικρή απεύθυνση στην κοινωνία. Δεύτερον, διάλογο και σύνθεση απόψεων για τους τρόπους δράσης, που σημαίνει ότι παραμερίζονται οι μικροπαραταξιακές πολιτικές. Τέλος, σύνδεση με το κοινωνικό περίγυρο. Ζητήματα όπως η σφαγιαστική Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής στο πανεπιστήμιο, η επιμονή για την εφαρμογή της Τράπεζας θεμάτων φέτος, μετά από δύο χρόνια αποσχολειοποίησης των παιδιών μπορούν να έχουν ευρύτατη αποδοχή και να σύναψη δυνατών συμμαχιών.
