Να μη γίνει ριάλιτι η εκπαιδευτική διαδικασία

Τη νύχτα της Παρασκευής, ήρθαμε αντιμέτωποι με μια αιφνιδιαστική, άνευ προηγουμένου κίνηση της Υπουργού Παιδείας Ν. Κεραμέως. Εκπαιδευτικοί, γονείς, μαθητές, αλλά και κάθε άνθρωπος που σέβεται τη δημόσια παιδεία αλλά και την ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία, σοκαρίστηκε στο άκουσμα της ζωντανής αναμετάδοσης των σχολικών μαθημάτων.

Εκμεταλλευόμενοι τις ιδιαίτερες συνθήκες της πανδημίας και με πρόσχημα την αξιοποίηση του οπτικοακουστικού υλικού από τους απόντες μαθητές, η Υπ. Παιδείας έρχεται να συμπληρώσει την αντιεκπαιδευτική πολιτική της, προσπαθώντας να νομιμοποιήσει την εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση ως κανονική εκπαιδευτική διαδικασία και να τοποθετήσει κάμερες στις σχολικές αίθουσες. Η εν λόγω τροπολογία επιτρέπει, υπό περιπτώσεις, την επεξεργασία metadata για «ερευνητικούς σκοπούς», χωρίς όμως να καθορίζεται ούτε από ποιόν, ούτε και ο σκοπός της έρευνας. Στην παρούσα κατάσταση, και με δεδομένο το πώς έχει λειτουργήσει ως τώρα η σύγχρονη διδασκαλία, τίποτα δεν εγγυάται την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Η εκπαιδευτική έρευνα είναι αντικείμενο των ακαδημαϊκών και εκπαιδευτικών ινστιτούτων και άλλων φορέων ασχολούμενων με την έρευνα, και είναι ένα έργο που προϋποθέτει την τήρηση της αντίστοιχης δεοντολογίας, η οποία δεν κατοχυρώνεται ούτε στο ελάχιστο με αυτή την τροπολογία, αλλά ούτε με την έως τώρα πρακτική του υπουργείου. Η αναμετάδοση του μαθήματος δεν αποτελεί ούτε καν κακέκτυπο εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης, καθώς δεν επιτρέπει την συμμετοχή των μαθητών που απουσιάζουν από την τάξη, αλλά προάγει το στείρο δασκαλοκεντικό μοντέλο εκπαίδευσης μονόδρομης κατεύθυνσης, τη γνωστή σε όλους μας παπαγαλία. Τέτοιες πρακτικές, είτε καταδεικνύουν την ασχετοσύνη όσων μετατρέπουν την εκπαιδευτική διαδικασία σε τηλεοπτική, είτε – το πιο πιθανό – ελλοχεύουν κινδύνους και η εν λόγω προσπάθεια αποσκοπεί αλλού, οδηγώντας το δημόσιο σχολείο σε δύσβατα μονοπάτια.

Κατά την περίοδο της καραντίνας, οι εκπαιδευτικοί, αφιερώνοντας πολλές ώρες, ακόμα και αργά τη νύχτα, δημιούργησαν δεκάδες χιλιάδες ψηφιακές τάξεις, στις οποίες διέθεσαν πλούσιο υλικό. Τα Αλληλέγγυα Σχολεία, προσαρμοζόμενα, από τις πρώτες κιόλας ώρες, στα μέτρα για τη διατήρηση της Δημόσιας Υγείας, προχώρησαν στην άμεση αναστολή των δια ζώσης μαθημάτων και στην υιοθέτηση σύγχρονων μεθόδων τηλεκπαίδευσης. Ο προβληματισμός και οι επιφυλάξεις που εκφράζονται από την εκπαιδευτική κοινότητα σχετικά με τη συγκεκριμένη διάταξη, δεν έχουν να κάνουν με συντεχνιακές αντιλήψεις, αλλά με την ουσιαστική απαξίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και των ίδιων των εκπαιδευτικών.

Το Δίκτυο Αλληλέγγυων Σχολείων αδυνατεί να εντοπίσει οτιδήποτε θετικό σε αυτή την πρωτοβουλία. Για εμάς, η εκπαιδευτική διαδικασία στηρίζεται σε σχέσεις εμπιστοσύνης. Οι μαθητές, σε όλες τις τάξεις της τυπικής εκπαίδευσης, αναπτύσσουν σχέσεις εμπιστοσύνης και εμπιστευτικότητας με τους εκπαιδευτικούς, αλλά και τους συμμαθητές τους. Με τα νέα δεδομένα, απειλείται η συνοχή της τάξης, καθώς αυτή δυνητικά θα αποτελεί πεδίο εξωσχολικών παρεμβάσεων. Για εμάς, το δημόσιο σχολείο οφείλει να ενθαρρύνει τους μαθητές να εκφράζουν τις απορίες τους, τα συναισθήματά τους, την γνώμη τους. Χωρίς το φόβητρο του λάθους ή του στιγματισμού. Γιατί έτσι παίρνει σάρκα και οστά η εκπαιδευτική διαδικασία. Μέσα από την ειλικρινή αλληλεπίδραση των συμμετεχόντων σε αυτή. Και σε αυτή τη διαδικασία γίνονται λάθη. Οι μαθητές θα ενθαρρύνονται ή θα φοβούνται να εκφράσουν εντός της σχολικής αίθουσας τις απορίες τους, τα συναισθήματά τους, την γνώμη τους; Ή το φόβητρο του λάθους και του στιγματισμού, η ανησυχία μήπως γίνουν περίγελος των συμμαθητών τους και η στιγμή αυτή καταγραφεί, θα οδηγούσε τους μαθητές στη φίμωση; Θέλουμε να γίνονται λάθη. Γιατί τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από αυτά. Και αν τα λάθη χαθούν, αν χαθεί η ελευθερία της έκφρασης αλλά και ο αυθορμητισμός, θα χαθούν όλα εκείνα που κάνουν ζωντανή και δημιουργική την εκπαιδευτική διαδικασία.

Θα συνεχίσει έτσι η σχολική ζωή και η εκπαιδευτική διαδικασία υπό το άγρυπνο βλέμμα του Μεγάλου Αδερφού;

Και ο κορονοϊός μπορεί να μην ήρθε για να μείνει, αλλά αυτές οι αισχρές πρακτικές βρίσκουν τρόπο να φυτρώνουν σαν ζιζάνια, βάζοντας το δικό τους λιθαράκι στην εγκαθίδρυση μιας νέας κανονικότητας. Άλλωστε, αν σήμερα δεχτούμε κάμερες στο σχολείο, αύριο θα τις βρούμε μπροστά μας στην εργασία μας, στις γειτονιές και τις πλατείες μας.

Το Δίκτυο Αλληλέγγυων Σχολείων θα είναι εκεί, μαζί με το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας. Για να μη γίνουμε πρωταγωνιστές στο δικό τους ριάλιτι. Για να διαφυλάξουμε τις σχέσεις με τους μαθητές και τις μαθήτριες μας. Θα παλεύουμε για ένα σχολείο δημόσιο, ελεύθερο και ανοιχτό.